W pierwszej dobie po przedawkowaniu u znacznej części pacjentów nie ma żadnych objawów. Jednak proces nieodwracalnego niszczenia wątroby rozpoczyna się już w kilka godzinach po jego zażyciu w za dużej dawce.
Zatrucie paracetamolem przebiega najczęściej w 4 fazach:
1. faza – trwająca od 0,5 do 24 godzin od chwili przyjęcia leku. Objawy: nudności, bóle brzucha, wzmożona potliwość, bladość, osłabienie;
2. faza – trwająca od 24 do 48 godzin od czasu spożycia leku. Objawy: ból w prawym górnym kwadrancie jamy brzusznej, wzrost aktywności transaminaz, INR, bilirubiny;
3. faza – trwająca od 72 do 96 godzin od chwili przyjęcia środka. Objawy: szczytowy wzrost transaminaz i INR, piorunująca niewydolność wątroby, encefalopatia wątrobowa, zespół wątrobowo-nerkowy;
4. faza – trwająca od 4 dni do 2 tyg. Regeneracja wątroby, przeszczepienie lub zgon chorego.
– Gdy jest podejrzenie, że ktoś wziął więcej, niż wynosi bezpieczna dawka paracetamolu, taki pacjent powinien jak najszybciej dotrzeć do szpitala – podkreśla prof. Marek Krawczyk. – Lek się szybko wchłania. W ciągu 3 godzin od jego zażycia lek jest całkowicie wchłonięty i jeśli jest go za dużo, zaczyna się uszkodzenie komórek wątroby. Gdy dojdzie do przedawkowania, do martwicy wątroby dochodzi w ciągu 24-48 godzin.
Pierwsza pomoc przy zatruciu:
Jeśli od przyjęcia za dużej dawki leku nie minęło więcej niż 3-4 godziny i ktoś jest przytomny, wywoływanie wymiotów uważa się za pierwszy zabieg przedmedyczny. Jednak najważniejsze jest, by jak najszybciej przewieźć chorego do szpitala. W przypadku zwłoki, może dojść do trwałego uszkodzenia wątroby. Przedawkowanie tego leku może się zakończyć nawet śmiercią.
Bezpieczne dawki paracetamolu dla dorosłych:
- Nie należy przekraczać maksymalnej dawki jednorazowej, czyli 500-1000 mg (2 tabletki po 500 mg)
- Nie należy przekraczać maksymalnej dawki dziennej, czyli 6 tabletek po 500 mg
- Należy zachować co najmniej 4-6 godzinną przerwę między kolejnymi zażyciami leku. Jest to czas potrzebny, by poprzednia dawka została zneutralizowana
- Maksymalna dawka dobowa w leczeniu doraźnym wynosi 4 g, w długotrwałym 2,6 g
- Dawkę powtórną powinno się przyjmować tylko, gdy ból lub gorączka nie ustąpiły. Ważne, by paracetamolu nie używać często i długotrwale!
- Niebezpieczne dawki. W przypadku stosowania 8 tabletek dziennie, może dojść do uszkodzenia wątroby. Także jednorazowe przyjęcie 6 g, czyli 12 tabletek może spowodować ostre zatrucie organizmu.
Szczególnie narażone na toksyczne działanie paracetamolu są osoby nadużywające alkoholu.
– U osób uzależnionych od alkoholu istnieje zespół alkoholowo-paracetamolowy – podkreśla prof. Krawczyk. – U nich nawet przy umiarkowanym spożyciu alkoholu i zalecanych jako bezpieczne dawkach leku może dojść do ciężkiego uszkodzenia lub ostrej niewydolności wątroby.
Toksyczność tej substancji zwiększa się u osób niedożywionych lub głodzących się, ponieważ mają w komórkach wątrobowych mniejsze zapasy glutationu.
Na poważniejsze powikłania po zażyciu paracetamolu mogą być narażone osoby z cukrzycą oraz palacze papierosów. Również niektóre choroby genetyczne, np.: zespół Gilberta, mogą prowadzić do poważnych powikłań przy zażywaniu leku. Także u chorych z niewydolnością nerek, paracetamol kumuluje się we krwi i może uszkodzić te organy. Toksyczność leku zwiększają: problemy krążeniowo-oddechowe oraz niewydolność wątroby.
Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska
