To była jedna z najbardziej perfidnych zbrodni w czasie II wojny światowej. Niemcy najpierw wmówili więźniom, że jutro zostaną uwolnieni przez aliantów, a potem zamknęli ich w ogromnej stodole i podpalili.
Do tragicznych wydarzeń w miejscowości Gardelegen doszło 13 kwietnia 1945 r. – dzień przed wyzwoleniem miasta przez Amerykanów. Większość z 1016 spalonych żywcem ofiar – więźniów obozów koncentracyjnych – stanowili Polacy. Zastanawiające, iż o zbrodni tej nie jest dziś tak głośno jak o historii stodoły w Jedwabnem, za sprawą której próbuje się kreować fałszywy obraz Polaka antysemity.
Tymczasem masakra w Gardelegen nie tylko nie pozostawia wątpliwości co do narodowości sprawców, ale ukazuje także poziom ich perfidii i zdegenerowania. Przesiąknięci ideologią nazistowską Niemcy dobrze wiedzieli, że przegrali wojnę, a mimo to postanowili realizować swoje ludobójcze plany do samego końca.
Na początku kwietnia 1945 r. Niemcy – wskutek zbliżania się aliantów – zarządzili ewakuację więźniów z obozu Mittelbau-Dora do oddalonych o wiele kilometrów Bergen-Belsen, Sachsenhausen i Neuengamme. Pociąg z ok. 2-3 tys. więźniami nie dotarł jednak na miejsce, ponieważ w trakcie transportu Amerykanie zbombardowali linie kolejowe. Pozostałą część trasy liczącej przeszło 20 km trzeba było zatem pokonać pieszo. W trakcie tego wyczerpującego marszu śmierci wielu więźniów zmarło z wycieńczenia lub zostało zastrzelonych przez strażników.
Należy wspomnieć, że w tym pierwszym akcie zbrodni uczestniczyli nie tylko członkowie SS – wśród obstawy znaleźli się także piloci z Luftwaffe, miejscowi strażacy, chłopcy z Hitlerjugend i zwykli cywile. Po dotarciu do miejscowości Gardelegen więźniowie zostali nakarmieni i zakwaterowani w koszarach. Przyszli oprawcy uspokajali ich, że już wkrótce zostaną przejęci przez wkraczających do miasta Amerykanów. W rzeczywistości Gardelegen miało stanowić postój na trasie prowadzącej prosto do Bergen-Belsen.
Los więźniów był już wtedy z góry przesądzony. 13 kwietnia dowództwo SS wydało rozkaz o wypędzeniu z koszar osób niezdolnych do dalszego marszu. Niemcy wytypowali ponad 1000 ludzi, którym kazali się ustawić przed ogromną murowaną stodołą. Po godz. 18.00 niczego nieświadomi więźniowie weszli do wnętrza budynku. Chwilę potem chłopcy esesmani wrzucili do środka zapalone zapałki, a chłopcy z Hitlerjugend zabarykadowali drzwi.